X
Przepisy o zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej

Przepisy o zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej

24 kwietnia br. Parlament Europejski przyjął pierwsze w historii unijne przepisy o zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Nowe prawo określa minimalne zasady definiowania konkretnych przestępstw oraz kar. Daje też konkretne prawa ofiarom wszelkich form takiej przemocy i zapewnia tym osobom ochronę.

Na mocy nowego prawa przestępstwem w całej UE staną się:

Opracowano także dłuższy wykaz okoliczności obciążających w przypadku przestępstw zagrożonych surowszymi karami, takich jak przestępstwa przeciwko osobom publicznym, dziennikarzom lub obrońcom praw człowieka.

Nowe prawo ustali wspólne zasady definiowania tych przestępstw i związanych z nimi kar. W unijnych przepisach nie udało się jednak ująć wspólnej dla całej UE definicji gwałtu, dlatego, że w krajach członkowskich obowiązują różne definicje zgwałcenia. Władze państw członkowskich będą mieć więcej obowiązków w zakresie sprawozdawczości i gromadzenia dowodów. Będą musiały także edukować społeczeństwo, że seks bez zgody jest uznawany za przestępstwo.

Dyrektywa zawiera bardzo istotny rozdział o prewencji, który pozwoli przeciwdziałać schematom przymusu, władzy i kontroli, i przewiduje szczególne środki zapobiegania gwałtom. Priorytetem ma być bezpieczeństwo i dobrostan ofiar.

Ochrona ofiar i bezpieczne zgłaszanie przestępstw

Nowe przepisy ułatwią ofiarom przestępstw dostęp do wymiaru sprawiedliwości i zobowiążą państwa członkowskie do zapewnienia im odpowiedniego poziomu ochrony i wsparcia ze strony specjalistów.

Państwa członkowskie muszą zadbać o to, aby ofiary mogły zgłaszać przemoc dostępnymi, prostymi w użyciu kanałami (np. przez Internet) oraz przedstawiać dowody przez Internet, przynajmniej w przypadku cyberprzestępstw.

Kiedy ofiarą przestępstwa jest dziecko, kraje UE będą musiały dopilnować, aby towarzyszyła mu osoba zawodowo przygotowana do pracy z dziećmi. Jeśli w przemocy uczestniczy osoba sprawująca władzę rodzicielską, zgłaszanie przemocy nie może zależeć od zgody tej osoby. Co więcej, organy będą musiały najpierw zadbać o ochronę dziecka, a dopiero potem poinformować daną osobę o zgłoszeniu.

Gdy ofiara przemocy seksualnej lub domowej po raz pierwszy nawiąże kontakt z odpowiednim organem, ten będzie musiał ocenić zagrożenie ze strony sprawcy lub osoby podejrzanej. Na tej podstawie będzie musiał zapewnić odpowiednią ochronę. Może ona polegać m.in. na doraźnym zakazie kontaktu, zakazie zbliżania się lub nakazie ochrony.

Dyrektywa wprowadza też okoliczności obciążające, takie jak wielokrotne dopuszczanie się przemocy wobec kobiet, przemoc wobec osoby podatnej na zagrożenia czy dziecka, a także zastosowanie szczególnego okrucieństwa.

Prywatność ofiar i prawo do odszkodowania

Aby chronić prywatność ofiar i zapobiegać wtórnej wiktymizacji, państwa członkowskie muszą także zadbać o to, aby informacje o wcześniejszych zachowaniach seksualnych ofiary były dopuszczane w postępowaniu karnym tylko wtedy, gdy są istotne i niezbędne.

Dyrektywa przewiduje też, że ofiary będą miały prawo dochodzić pełnego odszkodowania od sprawców za szkody wynikające z przestępstwa przemocy. Gdy będzie to zasadne, powinny też móc uzyskać odszkodowanie w kontekście postępowania karnego.

Telefony zaufania i centra interwencji kryzysowej dla ofiar gwałtu

W myśl dzisiejszego porozumienia ofiary muszą mieć dostęp do specjalistycznych usług wsparcia, takich jak centra interwencji kryzysowej dla ofiar gwałtu. Miałyby one służyć pomocą, udzielać informacji o dostępnym doradztwie prawnym i wspierać w szukaniu schronienia i opieki medycznej.

Państwa członkowskie musiałyby też zapewnić krajowy telefon zaufania: dostępny całodobowo i bezpłatnie.

Zapobieganie gwałtom

Prezydencja i Parlament zgodziły się, że kraje UE muszą podjąć odpowiednie działania, aby zapobiegać przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, takie jak celowane kampanie uświadamiające. Tego typu środki prewencyjne miałyby uwrażliwiać opinię publiczną na różnorodne przejawy i przyczyny przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, podważać szkodliwe stereotypy płciowe, a także promować równość płci i wzajemny szacunek

Nowe przepisy wejdą w życie dwadzieścia dni po ich publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Państwa członkowskie mają trzy lata na wdrożenie dyrektywy.